NVO “NADA” održala je juče (26. jun) završnu konferenciju u okviru projekta “Naš novac-Vaša ili naša odgovornost” na kojoj su javnosti predstavljeni rezultati projektnih aktivnosti od januara do juna ove godine.
Konferenciju je otvorila koordinatorka projekta i predsjednica NVO”NADA” Marina Vuksanović koja je još jednom istakla važnost razumjevanja budžetskog ciklusa za građane i građanke. Nivo uključenosti građana u kreiranju budžeta mora biti veći ako težimo boljem odnosu lokalne samouprave i građana, kazala je Marina Vuksanović.
-Ovim projektom željeli smo da unaprijedimo informisanost, iniciramo javni dijalog svih aktera budžetskog ciklusa i povećamo nivo znanja građana i građanki o procesu planiranja, pripreme, usvajanja i realizacije opštinskog budžeta. Evropska komisija u najnovijem Izvještaju za Crnu Goru navodi da je civilno društvo ključni element svakog demokratskog sistema i njegove kontrole. Aktivno učešće organizacija civilnog društva mora biti prepoznato i njegovano kao prednost od strane državnih institucija, a stvarno uključivanje organizacija civilnog društva u proces donošenja politika treba da se osigura u praksi. Zato je po našem mišljenju za pravovremeno i veće uključivanje organizacija civilnog društva i građana u planiranju budžeta neophodno uspostaviti mehanizme za participativno budžetiranje i saradnju sa Sekretarijatom za finansije i lokalne javne prihode i mjesnim zajednicama, kazala je Vuksanović.
Prema rezultatima ankete i na osnovu iskustava učesnika fokus grupe, može se zaključiti da je nivo uključenosti građana u kreiranje i praćenje budžeta na relativno niskom nivou, kazala je istraživačica javnih politika Milica Krivokapić iz NVO”NADA-Herceg Novi”.
-Uvid u nacrt ili odluku o budžetu nije imalo 89,1% anketiranih, uvid u odluku o završnom računu nije imalo 92,7% anketiranih, u javnim raspravama o budžetu ne učestvuje 93,2 %, a 91,9 % anketiranih nije informisano od strane MZ koje će projekte predložiti za finansiranje iz budžeta. 77, 3 % anketiranih ne zna šta se finansira iz operativnog a šta iz kapitalnog budžeta. U kolikoj mjeri su ovi pokazatelji rezultat građanske apatije, letargičnosti, neinformisanosti ili neznanja sa jedne strane, a u kolikoj rezultat (ne)otvorenosti direktnih učesnika u budžetskom procesu u opštini i zakonskog uporišta za učešće građana u kreiranju budžeta sa druge strane, pokazaće dalja istraživanja, istakla je Krivokapić.
Nakon završenog projekta preporuke su: u planiranju i pripremi budžeta uloga mjesnih zajednica, nevladinih organizacija, građana i građanki treba da bude veća posebno kada se planiraju veliki kapitalni projekti. Pravovremeno pozvati građane i građanke da se u mjesnim zajednicama informišu o planovima i programima za finansiranje iz budžeta. Prilagoditi opštinske odluke za veće učešće građana u pripremi kapitalnog budžeta i opredjeliti najmanje 20% sredstava iz kapitalnog budžeta za projekte koji su po mišljenju građana prioritet za finansiranje. Objaviti Polugodišnji izvještaj o izvršenju budžeta i Odluku o završnom računu budžeta Opštine Herceg Novi na internet stranici Opštine i time učini javno dostupnim podatke o tome u kojoj mjeri je realizovano ono što je planirano Odlukom o Budžetu. Uvesti praksu izrade brošure „Budžet za građane” koji će u pojednostavljenoj formi, lako razumljivoj prosječnom građaninu i široj javnosti omogućiti bolji uvid i razumijevanje načina na koji lokalna vlast planira, prikuplja, raspodjeljuje i troši sredstva iz budžeta Opštine Herceg Novi. Edukovati rukovodioce mjesnih zajednica, odbornike, građane i građanke, NVO i zaposlene u lokalnoj samoupravi o budžetskom ciklusu i mehanizmima participativnog budžetiranja. Lokalna samouprava ne treba da doživljava nevladine organizacije kao konkurente i nekoga ko samo kritikuje već kao partnere sa kojima mogu da rade u najboljem interesu grada.
Konferenciji su u ime Opštine Herceg Novi prisustvovale Milena Rajković, samostalna savjetnica u Sekretarijatu za finansije i lokalne javne prihode, i Slavka Zambelić, samostalna savjetnica za NVO u Sekretarijatu za društvene djelatnosti i sport.
Milena Rajković smatra da je potrebno organizovati edukaciju građana i pronaći načine da oni budu zainteresovani, animirati ih.
Slavka Zambelić je objasnila da se u Opštini sve obavlja po zakonu i u tom pogledu sve je maksimalno transparentno a segmenti koji nedostaju, proističu ili nedostatkom vremena ili nedostatkom novca.
Aleksandar Jerotić iz NVO ”PANDORA” je istakao da se participativnom budžetiranju može približiti poboljšanjem i povećanjem medijske pažnje jer većina građana nije dovoljno informisana.
-Ne možemo uvjek biti usredsređeni na sve stvari koje su od interesa za zajednicu i nije kriva Opština za ovakvo stanje, sami smo krivi jer se bavimo samo svojim problemima.
Ljiljana Krstić, predsjednica NVO ”Zrak sunca” predstavila je ideju da se jednom u šest mjeseci održavaju sastanci predstavnika lokalne samouprave i NVO sektora. Kako je kazala na taj način javnost će biti mnogo više informisana o problematici širih segmenata u društvu a aktivnosti NVO bile bi više propraćene.
Mladen Rostović iz NVO”AHA” je kazao da dosta građana ne čita budžet a samo 3-4% stanovništva zna kako Opština funkcioniše. Neophodna je stroga kontrola namjenskog trošenja sredstava, istakao je on.
Veoma značajnu poruku uputio je Đorđe Trajčevski iz Alternativnog kreativnog centra ”Pravi put” iz Tivta.
-Da bi se riješio bilo kakav problem najprije se mora postaviti dijagnoza, a dijagnoza našeg društva je da je ono bolesno. Sličan projekat realizovan je 2013. godine u Tivtu i činjenica je da građani mnogo toga ne znaju. Kada pristupe nekoj partiji oni više ne misle svojom glavom. Moramo stvoriti sistem u kojem će sposobni ljudi biti na odgovornim radnim mjestima – to je ključ rješenja svih problema, a daleko je bitnije od toga kako se budžetska sredstva troše, to kako se puni kasa Opštine. Od 2000. do 2010. godine preko 75 milijardi eura je otišlo sa ovih prostora preko investitora, naveo je Trajčevski.
Diskusija je završena stavom Jasmine Konjević, direktorice preduzeća “Komunalno-stambenog” koji je naišao na odobravanje svih prisutnih a to je da je poenta lokalne samouprave da zna i primjenjuje zakone, a građani da znaju kako svoja prava, tako i obaveze.
Projekat “Naš novac-Vaša ili naša odgovornost” je podržan kroz Program malih grantova u okviru projekta “Money Watch – Civilno društvo, čuvar budžeta”, koji sprovodi Institut alternativa, u partnerstvu sa Institutom za javne financije iz Zagreba i NVO Novi horizont iz Ulcinja, a uz finansijsku podršku Evropske unije kroz Instrument za civilno društvo i kofinansiranje Ministarstva javne uprave Crne Gore.
NVO “NADA”: GRAĐANI MORAJU BITI VIŠE UKLJUČENI U KREIRANJE I RAZUMJEVANJE BUDŽETSKOG CIKLUSA
