Radio Herceg Novi, 12.april 2019
Okrugli sto koji je okupio predstavnike Opštine, NVO, preduzeća, mjesnih zajednica i odbornike, organizovan je u okviru projekta “Naš novac-Vaša ili naša odgovornost”, koji NVO NADA sprovodi od januara. Odradili su i anketu koja je pokazala da je učešće građana u kreiranju i praćenju budžeta na relativno niskom nivou, kazala je Milica Krivokapić iz NVO Nada:
-Na pitanje da li su imali uvid u nacrt ili odluku o budžetu od 220 ispitanika samo 10,9% je imalo uvid, 7,3 % ispitanika je pročitalo ili zna gdje se može naći završni račun budžeta. Samo njih 15 učestvuje na javnim raspravama o budžetu opštine, a kao problem su iskazali neznanje i nedovoljnu informisanost o tome kada se one održavaju. Na pitanje da li vas u Mjesnoj zajednici informišu o tome šta predlažu za finansiranje, 91,9 nije dobilo adekvatne informacije od MZ. Veliki je i postotak građana koji ne znaju šta su operativni i kapitalni budžet, 77,3% ispitanika odgovorilo je da ne zna šta se finansira iz operativnog, a šta iz kapitalnog, dok je 22,7 onih koji tvrde da znaju.
Pravo građana je da budu ne samo informisani već i da se pitaju kako se troši novac koji, kao poreski obveznici, plaćaju opštini, kazala je predsjednica NVO Nada Marina Vuksanović:
-Uključivanje javnosti u ranim fazama planiranja i pripreme budžeta kao i nadzor nad izvršenjem je jako važno za građane jer mogu da daju predloge i utiču na prioritete za finansiranje od najšireg interesa za lokalnu zajednicu. Odgovornost je na lokalnoj samoupravi i da građane informiše o tome šta je uradila sa novcem građana koji joj je povjeren i prikaže konkretne rezultate programa i planova koje je sprovela, istakla je Vuksanović.
Načelnica za finansije u Opštini Herceg Novi Irena Vučković, objasnila je kako se formira Budžet i na koji način građani imaju uvid
-U toku 2018. godine kada se radio Budžet za 2019., imali smo dvije javne rasprave i centralnu, ali su malo posjećene i dosta su građani nezainteresovani. Otprilike svake godine isti dođu da diskutuju i uglavnom je priča vezana za infrastrukturne projekte. Zaključujemo da po tom pitanju treba nešto više uraditi.
Pomoćnica sekretarke Sekretarijata za finansije i lokalne javne prihode u Opštini Tivat, Dragana Frančesković, podsjetila je na projekat koji je pokazao da građani malo znanju o kreiranju budžeta:
-Projekat „Moja odgovornost za dobrobit“ pod sloganom „Kreirajmo budžet zajedno“ 2013. godine realizovala je NVO Alternativni kreatvini centar „Pravi put 2006“ pod pokroviteljstvom Opštine Tivat. Rezultati su pokazali da građani posjeduju jako malo znanja o samom procesu kreiranja budžeta kao i o tome šta u stvari predstavlja sami budžet. O tome najbolje govori podatak da je čak 98% građana na pitanje „Da li su se ikada susreli sa terminom – budžet opštine – i da li znaju šta znači taj termin“ odgovorilo da ne zna. Na pitanje kako se troše sredstva iz budžeta, čak 80% ispitanika je odgovorilo da ne zna.
Ove godine imamo u planu da ponovimo aktivnosti iz 2013. godine sa nekim izmjenama, dodala je Frančesković:
-S obzirom na to da su građani prisutni na svim društvenim mrežama, ove godine je u planu da se anketa objavi i na sajtu Opštine Tivat na način što bismo građanima ponudili određeni broj investicija za koje bi mogli da glasaju i sa mogućnošću da daju svoj predlog, dok bi uporedo bile organizovane edukativne radionice o budžetu i njihovim korisnicima, a postavili bi i info pultove na glavnim gradskim lokacijama.
Odbornik DPS Dragan Janković smatra da će povjerenje biti stvoreno uz praksu da ono što građani predlože bude realizovano:
-Možda je riješenje da se kaže da ćemo 20 % budžeta ostaviti kao slobodan, kako bi se upotrebio za one potrebe koje građani budu iskazali u postupku participacije budžeta.
Građani ne učestvuju na javnim raspravama o Budžetu jer je veliki broj stavki unaprijed određen i potrebno im je napraviti „mamac“, smatra direktorica hercegnovskog Vodovoda Olivera Doklestić:
-Mamac treba da bude takav da se građani prihvate na njega, a to znači da ih neko sasluša, bez obzira kojoj političkoj opciji pripadaju. To je interes svih nas i tu je ključna stvar, da svi dignemo svijest o shvatanju i razumijevanju novca, ne samo kao platežnog sredstva, nego kao mjerila vrijednosti. Sa druge strane da naučimo politički sistem kako da se uključi u kreiranje budžeta i da ta želja naroda bude primjenjena.
Đorđe Trajčevski iz NVO „AKC Prvi put“ iz Tivta između ostalog smatra da mjesne zajednice moraju da dobiju svoj značaj, da se kroz zakon donese da predsjednici MZ budu profesionalni.
-Oni bi trebali da budu zamjenici ili potpredsjendici Opštine i da preuzmu dio onih stvari koje radi Opština. Danas kada imamo elektronsku komunikaciju, kompjuter sa bazom podataka bi olakšao rad i svaka MZ bi tim putem komunicirala sa sekretarijatom. To bi dosta toga ubrzalo, da ne moraju građani da idu u Opštinu i čekaju da im se nešto riješi, kad može sve elektronskim putem, kazao je Trajčevski.
Direktorica Komunalno stambenog preduzeća Jasmina Konjević objasnila je zašto ovo preduzeće, koje održava 85% infrastrukture opštine, nije učestvovalo u kreiranju Budžeta:
-Ako 10 godina preduzeće ukazuje na realne probleme, dokazuje da se neke stvari ne rade kako treba, dostavlja zahtjev sa realnim nacrtima, a dobije ono što neko zacrta 1. januara, što bi se ja mučila i trošila vrijeme, a ima toliko drugih prioriteta, navela je Konjević.
Da postoji neinformisanost, potvrdio je i predsjednik NVO Pandora Aleksandar Jerotić i istakao da nije znao šta je operativni, a šta kapitalni budžet dok nije prisustvovao fokus grupi.
Projekat “Naš novac-Vaša ili naša odgovornost” je podržan kroz Program malih grantova u okviru projekta “Money Watch – Civilno društvo, čuvar budžeta”, koji sprovodi Institut alternativa, u partnerstvu sa Institutom za javne finansije iz Zagreba i NVO Novi horizont iz Ulcinja, a uz finansijsku podršku Evropske unije kroz Instrument za civilno društvo i kofinansiranje Ministarstva javne uprave Crne Gore.
Izvor: https://radiohercegnovi.net/gradjanima-treba-mamac-za-ucesce-u-kreiranju-budzeta/
